Friday, June 30, 2023

अत्याशिलो परिवेश

          अत्याशिलो परिवेश:

आषाढको मुशलधारे बर्षा 

पहिरोले भत्किएको उजाड पहाड 

पहिरोसंगे लच्किएका कलिला बोटहरु 

कहिल्यै फर्किएनन हरा बन्न सकेर !

----------------१ -------------------

चैत बैशाखको सिरेटो हुरीसंगै 

भत्किएका गुडहरुसंग बिचल्लिएका चराहरु 

त्यही हुरीसंगे बत्तासिएर क्षितिजमा 

कहिल्यै फर्कन सकेनन बासस्थानमा !

-------------२ -------------------------

विनाशकारी भू-कम्प्को प्रलयसंगै 

भत्किएको मन्दिर र ढलेको पाठशाला 

भत्किएकै अमिलो मनसँग 

कहिल्यै पुनर्निर्माण भएनन सत्यदेव बनेर !

----------३ ---------------------------

पशुपतिको आर्यघाटसंगै 

बजिरहेछ क्रन्दनको बाँसुरी 

सखी  र आमाको आखाँबाट 

बगिरहेछ आँशुको गण्डकी !

------------४ --------------------

         (समाप्त )

Sunday, June 25, 2023

म र बास्तबिकता

          "म र बास्तबिकता"

मैले दनदनी बलेको आगो देखेपनि 

बस,

मलाई एक झिल्को मात्र आगो भए पुग्छ 

किनकि ,

मलाई आगोले मात्र एक छाक चुल्हो बले पुग्छ 

म नदीमा पानीको भेलसंग तैरिएपनि 

बस,

मलाई एक घुट्की पानी भए पुग्छ 

किनकि,

मलाई पानीले  मात्रै एक पटक प्यास मेटे पुग्छ। 

--------------१ ------------------------------------

अहँ,

मलाई शहरको गगनचुम्बी महल चाहिदैन 

बरु,

खरको एकसरो झुपडी भए पुग्छ 

अहँ ,

मलाई सुनको बहुमुल्य सिक्री चाहिदैन 

बस,

सयपत्री फूलको एउटा माला भए पुग्छ। 

------------------------२ ------------------------

म मान्दिन,

इश्वरको मूर्तीले पनि "हरि ॐ" बोल्छ भन्ने कुरा

किनकि,

मान्छे आफ्नोलागि आफै बोल्नुपर्छ। 

म मान्दिन,

मन्दिरको घण्टा पनि "तथास्तु" बक्छ भन्ने कथा 

किनकि,

मान्छे आफ्नो प्राप्तिको निम्ति आफै कर्म गर्नुपर्छ। 

म मान्दिन,

धातुको मुर्ति पुज्नुपर्छ भन्ने आस्था

किनकि,

मान्छे आफ्नो आत्मा आफै पुज्नुपर्छ। 

---------------३ ------------------------

त्यसैले,

आजभोलि त बिश्वास

मेघमाथि उड्ने हैन ,

मेरो आत्मादेखि पलाउन थालेको छ 

मेरो हृदयदेखि टुसाउन जानेको छ। 

किनकि,

मलाई कल्पनाको आकासमा चरा झैँ उड्नुछैन 

बरु, यथार्थताको धरातलमा गोरु झैँ जोतिनुछ 

मलाई अबिश्वासको सगरमा चील झैँ आकासिनुछैन 

बरु, बास्तबिकताको तलाऊमा माछा झैँ पौडिनुछ । 

----------------४ ------------------------------------

आखिर,

म यो धर्तीको खुम्चिएको अनुहारलाई

साझको चिसो स्पर्शले हसाउन चाहन्छु 

म यो पृथ्वीको कठ्यांग्रीएको बिहानीलाई 

सूर्यको किरणले तताउन चाहन्छु 

म यो धर्ती आकासको बिशाल छातीमा 

स्वर्णिम सपनाहरु सजाउन चाहन्छु 

किनकि,

 मेरो कानमा राष्ट्रप्रेमको गीत सदा गुन्जिरहन्छ :

"बनेको छ पहराले यो छाति मेरो 

म झुक्दै नझुक्ने नेपालको छोरो "

      ------- ५ ----------------

     (समाप्त ) 

Tuesday, June 20, 2023

पानीसंग नजिस्क

       "पानीसंग नजिस्क"

    पानी,

पोखरीमा बन्द भएर बसेको छु 

इनारमा गुप्त भएर रहेको छु 

तैपनि,

म किचिएर बस्न जान्दिन 

म थिचिएर बस्न मान्दिन !

-------------------१ ----------------------

पानी,

म नदी भएर स्वतन्त्र बग्न चाहन्छु 

म तलाऊ भएर निश्छल रहन चाहन्छु 

म चाहे ,

नदीबाट कुलोमा परिणत हुन्छु 

हर खेतको बालीमा सोसिञ्छु

म चाहे,

बर्षाबाट थोपामा रुपान्तरित हुन्छु 

हर मुट्ठी माटोमा बिलिन हुन्छु 

म चाहे,

नदी भएर बाधमाथि टरवाईनसंग घुम्छु 

आफ्नो पौरखले बिजुलीको उर्जाशक्ति दिन्छु 

-------------------------------२---------------

तर,

 म पानीसंग नाजिस्क,

म सरल छु 

म तरल छु 

बलजफ्ती मेरो बेगले  रोक्दा ;

यहाँ भीषण प्रकोप हुनसक्छ 

बाध्यताले मेरो गतिलाई रोक्दा,

यहाँ महाप्रलय हुनसक्छ !

-----------३ ----------------------

आखिर,

म छताछुल्ल भई पोखिन चाहन्छु

म यत्रतत्र सर्बत्र बग्न चाहन्छु 

म भलभली उम्लेर पोखिन चाहन्छु 

म ह्वालह्वालती खहरे झैँ उर्लिन चाहन्छु !

-------------४ ------------------------------------------

तर याद  गर,

म पानी नदी झैँ शालीन सलल बग्न पनि सक्छु 

म पानी तलाऊ झैँ शान्त बस्न पनि सक्छु 

बरु तिमी पनि मजस्तै,

समय र परिस्थितीमा उर्लन पनि सिक 

शान्त सद्भावमा संयमित हुन पनि सिक 

किनकि,

म पानी सरल छु 

म पानी तरल छु। 

----------५ --------------------

         (समाप्त )

Monday, June 19, 2023

जूनसँग एकछिन

 जूनसँग एकछिन   

   

साझपाख,

दिनभरीको हली बाउसे भएर 

खेत खन्दै र जोत्दै गरेर 

कछुवा चालमा बिस्तारै उकालो लाग्दा 

जूनेली साझको शीतल उज्यालोमा 

बर्षातको चिप्लो रातोमाटोमा 

जूनले आफ्नो यौबन साट्दो रहेछ। 

-----------१ -------------------------

साझ्पख,

बेशीको खेतदेखि पहाडको चुलीसम्म 

हली खेतालाको गहिरो पिडा लुकाउदै 

घर पुगेर छत्री र स्याखु बिछ्याउदै 

मुनाजस्तै चंचल शिशुहरुसंगे 

आगनीको जूनेली  उज्यालोमा हास्तै र रमाउदै 

जूनले पनि किसानसँग माया साट्दो रहेछ। 

---------------२ ---------------------------------

रातसंगै,

अध्यारोको मैलो घुम छोडेर,

कालो मसिको आकासलाइ

 रोशनीको बिरंगी  किरण छरेर 

रमाइलो परिवेश र जूनेली गगनमा 

घुर्मैलो पर्यावरण बनाउदो रहेछ। 

------------------३ --------------------

बिहान सखारै,

अरुलाई दिनुको स्वार्थ मोह 

आफ्नो हतियारले टुक्र्याउदै टुक्रीदै 

दूबो र झारकोमुनि शीतल आँशु थुपार्दै 

आफै झरेर बिलाउदो रहेछ। 

----------४ --------------------------

आखिर,

 जूनले कसैसंग नबोली 

जूनले कसैलाई  नपोली

शीतल प्रकाश दिदो रहेछ 

पूर्णिमाको रातसंगै हास्तै खेल्दै 

अध्यारोको बिरुद्द कबिता लेखाउदोरहेछ 

रातको बिरुद्द शृजना गराउदो रहेछ। 

----------५ -------------------------

          (समाप्त )


Sunday, June 18, 2023

रातसँग युद्द

                 "रातसँग युद्द"

अध्यारो !

सन्नाटाको बिरुद्द एउटा युद्द गरौ 

मौनताको बिरुद्द एउटा युद्द गरौ 

नीरबताको बिरुद्द एउटा युद्द गरौ। 

-----------१ --------------------------

हामीले अब,

अध्यारोको सन्नाटालाई तोडेर 

उज्यालोको प्रकाशलाई फिज्याउनुछ 

अमुक मौनतालाई तोडेर 

बुलन्द आबाजलाई निम्त्याउनुछ 

नीरबताको चुपचापलाई तोडेर 

उल्लासको बाताबरण सिर्ज्याउनुछ। 

------------------२ -----------------------

अध्यारो बिरुद्द लड्न अब 

जूनकिरीहरु बत्ति बाल्दै तत्पर छन् 

जूनहरु चम्किदै माहिर छन् 

ताराहरु टल्कीदै उद्धत छन्। 

----------------------३ ------------------

रात काट्न नसक्दा,

चराहरुको चिरबिर चिरबिर कुण्ठित भएको छ

भाले बास्ने "कुखुरी काँ" स्वयम लोप भएको छ 

प्रभातीको जप्मंत्र अरु बिलाम्बित भएको छ 

बिहानीको नित्यक्रिया पनि स्थगित भएको छ। 

----------------४ ----------------------------------

जागौ !

अब हामी सबै हातमा अगुल्टो र टर्च लिएर जागौ 

अब हामी सबै साथमा मैनबत्ती र लाल्टिन लिएर जागौ 

अशिक्षा र अन्धबिश्वासको रातलाई निस्तेज पारौ 

रुढीबादी र बिसंगतीको रात्रीलाई निष्क्रिय पारौ। 

------------५ -------------------------------------------

                (समाप्त )

खुशीको क्षण :

   खुशीको क्षण :

 आज धेरै दिनपछि 

मेरो मनको सानो बगैचामा 

खुशीका फूलहरु ढकमक्क फुलेको देखे !

----------------------१ ------------------------

 आज लामो अन्तराल पछि 

मेरो हृदयको खुल्ला आकाशमा 

हर्षका जूनहरु लटरम्म उदाएको देखे !

-----------------२ -------------------------

आज धेरै दिनको प्रतिक्षामा 

मेरो अन्तरआत्माको बिहानीमा 

सूर्यको उषाका लालीहरु उदाएको देखे !

------------------३ -----------------------------

आज धेरै बर्षको पर्खाइमा

मेरो भावनाको हरियो फाँटमा 

हर्षको कुलोले सिचाई गरेको देखे !

------------------४ -------------

           (समाप्त )

Wednesday, June 14, 2023

मेरो देश, मेरो भावनामा

                        " मेरो देश, मेरो भावनामा "

    हामी आफ्नो निर्धो बर्तमानमा 

  आफ्नै देशको मेची महाकाली कुद्नुपर्छ 

हामी आफ्नै मुर्चुङ्गा र सारंगीको रेटाइहरुमा 

आफ्नै चाचरी र लैबरीका भाका अट्नुपर्छ। 

-------------------------१ ------------------------

हाम्रा आफ्नै रंग बिरंगका विखण्डित मनहरु 

अनारको दाना झैँ सर्लक्क सिंगो मिल्नुपर्छ 

हामी केस्रा केस्राका विभाजित बिचारहरु 

माहुरी झैँ एकै चाकामा जुट्नुपर्छ। 

-------------------२ -------------------------------

हाम्रो चेतनाको बाझो बारीमा जन्माएका अन्धबिश्वासहरु 

बाउसे, कोदालो र खान्तिले बाझो फोर्नुपर्छ 

अशिक्षा र बैमनुष्यहरुले उब्जाएका बाझो टारीहरु 

शिक्षा र जागृतीको मलले आफै मल्नुपर्छ। 

-----------------३ ------------------------------

हामी आफ्नै परिचयको पराग लिएर 

फूलजस्तै रंगीन फुल्नुपर्छ 

हामी हाम्रै धरातलको स्वाभिमानमा अडिग हुदै 

सगर जस्तै निर्बिघ्न ठडिनसक्नुपर्छ। 

-----------------------४ --------------------

हामी हाम्रै नगल्ने पानीको अक्षय लिएर 

पन्चामृतले चोखिनुपर्छ 

हामी जूनको आशुले निथ्रुक्क भिजेर 

बिहानीको शीतसंगै उदाउन सक्नुपर्छ। 

-----------------५ ------------------------------

 हामी आफ्नै पाखाहरुमा गुराँस फुलाउदै 

हरेक बसन्तमा कोईलीको गीत गुञ्जाउनसक्नुपर्छ 

हामी हाम्रै कोशीको कन्चन पानीमा 

आफ्नो स्निग्ध अनुहार पखाल्नसक्नुपर्छ। 

----------६ ---------------------------------

हामी हाम्रै इन्द्रेणीको सप्तरंगीमा 

बिकासको रंगिन माला पहिराउनसक्नुपर्छ 

हामी हाम्रै जातजातीको सुन्दर बगैचाभित्र 

बिश्वास र भातृत्वको फलहरु फलाउनसक्नुपर्छ। 

-----------७ ---------------------------------------

     (समाप्त )

Wednesday, June 7, 2023

पानी र जीबन

                  "पानी र जीबन"

 पानी रंगहीन हुन्छ !

पानी स्वादहीन हुन्छ !!

पानी गन्धहीन हुन्छ !!!

------------१ -------------------

मैले नदीको पानीलाई हेरे 

नदीबाट निस्केका नहरलाई हेरे 

पानीले त खेत हरिया बनाउदो रहेछ 

मैले बाटो चढ्दै गरेको बटुवालाई देखे 

बटुवाको पदयात्रासंगै पसिना थिए 

पानीले त पसिनाको बर्षा पो गराउदो रहेछ 

-----------------२ ----------------------------

मैले खेत जोत्दै गरेको हलीलाई हेरे

ऊ पसिना पुछ्दै र खेत जोत्दै गरेको देखे 

एकैछिन पसिना पुछेर एक अन्खारा पानी पिएको देखे 

पानीले त शरीरलाई स्वादिलो बनाउदो पो रहेछ। 

-------------------------३ ------------------------

मैले मालीले उद्यानमा फूल गोड्दै गरेको देखे 

हजारीले फूलहरुलाई पानीले सिञ्चन गरेको देखे 

रंगीचंगी फूलहरुले बगैचालाई रंगीन बनाएको देखे 

पानीले त बाताबरण नै रंगीन बनाउदो रहेछ। 

-------------४ ----------------------------------

बास्तबमा,

पानी हर लहलहाउदै गरेको बालीजस्तै हरियो हुन्छ 

पानी हर कलकलाउदै गरेको कुलोजस्तै शालीन हुन्छ 

पानी हर गडगडाउदै गरेको छहरा जस्तै उमंगित हुन्छ 

पानी हर छटपटको भोकको व्यंजन जस्तै स्वादिलो हुन्छ 

पानी हर हरहरको प्यासको निम्ति सर्बत हुन्छ। 

-------------------------५ -------------------------

अब मलाई लाग्छ ,

 पानी रंगहीन हैन, सबै रंगको जवानी हो 

पानी स्वादहीन हैन, सबै स्वादको चौरासी व्यंजन हो 

पानी गन्धहीन हैन, सबै गन्धको मिठास हो। 

--------------६ ------------------------------


       (समाप्त )

गाऊको घर पुग्दा

                           " गाऊको घर पुग्दा "

आफू जन्मेर हुर्केको गाऊमा पुग्दा 

खै !

घामै समातौ जस्ता युवाहरु कोही छैनन

अनि चराजस्तै चिर्बिराउने बालबालिका पनि त छैनन 

----------------------------------------१ -----------------------

आफू जन्मेर हुर्केको गाऊमा पुग्दा

कस्तो !

आगनभरी दूबोले छरपष्ट ढाकेको छ 

बारीको डिलको फूल नटिपिएर झरेको छ 

बेलौतीका दानाहरु पाकेर आफै झरेका छन

सुन्तलाका गेडाहरु पाकेर आफै खसेका छन 

---------------२ ----------------------------------

अहिले म,

शहरमा एउटा कैदी जिन्दगीसंग तुलना गरिरहेकोछु 

बनै मगमगाउने बनफूल गमलामा सिमित फुलेकाछन 

डाडै ब्युझाउने चरीको चिरबिर बन्द पिजडामा थुनिएका छन 

बनपाखा पखेरा चहार्ने दिन्दनी बन्द कोठामा सिमित भएका छन 

------------------३ ------------------------------------------------

अहिले सम्झदैछु,

ती डाडापाखाहरुमा गोठालो गर्दै सुसाएका गीतहरु 

ती शीतल चौतारीहरुमा थकाई मार्दैका शीतल हावाहरु 

ती टारीखेतका गराहरुमा गुच्चा खेल्दाका खोपिल्टाहरु 

ती जंगलभित्रका रुखहरुमा काटेका घोचा र भाटाहरु। 

--------------४ -------------------------------------

आखिर;

मेरो गाऊको सम्झना कहिल्यै नसुक्ने महजस्तै स्वादिलो छ 

मेरो गाऊको स्मृती कत्ति नरोकिने साउनको भेलजस्तै तेजस्वी छ 

मेरो गाऊको यादगार पलहरु फूलजस्तै नवोइलिनेछ 

मेरो गाऊको साचो माया कहिल्यै नझुक्ने सगर जस्तै प्यारो छ। 

----------------------५ ---------------------------------------

                 (समाप्त )