आँसूका भलमा उर्ले

आँसूका भलमा उर्ले कविका कविता कति।
रुवाउने तिमी छौ र न भए के छ जिन्दगी।।
रोएरै निस्कियो गौरी राष्ट्रका कविको बुझ।
मीठो रोदनको काव्य मेघदूत सधै प्रिय ।।
...

नरोई काव्य बन्दैन मलाई रुन दे अब।
थामिए अश्रु के लेख्नु लेख्न चाहन्छु क्यै अझ ।।
मुनाका आँसुमा भिज्दा भयो अमर त्यो कला ।
मुनामदन ताजा छ सधै आज गलागला ।।
आँखामा रहदा पानी आँसू यो नाम सुन्दर।
बहेपछि नदी नाला पुगेपछि समुन्दर ।।
जम्दा ताल तलाऊ हो पानी हो तर तर्तरी।
बाच्छिटा पनि पानी हो हाइकू कविता सरी ।।
महाकाव्य सुसाएर बहेका छन् निन्तर।
समुद्रको सुनेका छन् बोलाबट सधै भर।।
डुबुल्किदा त्यता शब्द खारिने रछ आखिर।
शालिग्राम हुने रैछ ढुङ्गा पनि त्यतातिर ।।
नवर्षदा मेघ हो त्यो वर्षे वर्षा निरन्तर ।
आखाँमा रहदा आँसू खस्दा मोती छ सुन्दर।।
न झर्नुमा मजा छैन झरेकै हुन्छ सुन्दर ।
नरोई जन्मने हुन्न रोएकै हुन्छ सुन्दर।।
हे ईश्वर यहाँ मेरा परेली अझ भिज्न दे।
म त्यसै सुक्न चाहन्न मलाई अझ रुझ्न दे ।।
म त्यसै जम्न चाहन्न खोला भै बग्न दे अब।
झरना झर्न चाहन्छु छङ्छङ् भै रम्न दे अब ।।

------प्रियाबन्दना  आचार्य  काफ्लेको फेश्बुकबाट  हु -बहु

नेपाली उखान टुक्‍का भाग १

नेपाली उखान टुक्‍का भाग १

A+A-

प्रिन्टइमेल

तल क्रम संख्‍या दिई केही नेपाली उखान टुक्‍का र अंग्रेजीमा तिनको समान अर्थ दिईएका छन्। जसको अंग्रेजीमा समान अर्थ दिईएका छैनन्, अंग्रेजीमा तिनको समान अर्थ क्रम संख्‍या उल्लेख गरी कमेन्ट वा रिप्लाई मार्फत पठाउनुहोस्।

1. एक हातले ताली बज्दैन।
-   It takes two to make a quarrel.
२. कच्चा वैद्यको मात्रा यमपुरीको यात्रा।
-   A little learning is a dangerous thing.
3. कसैको आहार कसैको विष।
-   One man’s food is another man’s poison.
4. कसैले तपाईं भनोस् नभनोस् आफैं मपाईं।
-   Self praise is no praise.
5. काग कराउँदैछ पिना सुक्दैछ।
-   Let the dog bark.

6. काटेको घाउमा नुन चुक।
-  Adding insult to injury.
7. काना गोरूलाई औंसी न पूर्णे।
-   Day and night are alike to a blind.
8. खाउञ्‍जेल आफ्नो खाइसक्यो बिरानो।
-   The danger past, God is forgotten.
9. खाने मुखलाई जुँगाले छेक्दैन।
-   Where there is a will, there is a way.
10. जहाँ इच्छा त्यहाँ उपाय।
-    Where there is a will, there is a way.

11. गर्जने बादल बर्संदैन।
-     Barking dogs seldom bite.
12. गधा मलेर गाई हुँदैन।
-     A black stone will never turn white.
-     Black will take no other hue.
13. गल्ती गर्नु मानिसको स्वभाव हो।
-     To err is human.
14. गाई मारेर गधा पोस्ने।
-     To rob Peter to pay Paul.
15. गुहुलाई चलायो गन्ध।
-     Do not vex the lion.

16. घाँटी हेरी हाड निल्नु।
-     Cut your coat according to your cloth.
17. चोरको मनमा जहिले पनि ढुकढुक।
-     A guilty mind is always suspicious.
18. जसको मन खोटो उसको मन छोटो।
-     A guilty mind is always suspicious.

19. एउटा बिराउने शाखा पिराउने।
20. बाँदरको पुच्छर लौरो न हतियार।

21. के खोज्छस् कानो आँखो।
22. नखाउँ भने दिनभरिको शिकार, खाउँ भने कान्छो बाउको अनुहार।
23. रातभरी रुङ्यो, बूढी जिउँदै।
24. जब राती, बूढी ताती।
25. हात्ती छिर्‍यो पुच्छर अड्क्यो।

26. हात्ती आयो हात्ती आयो फुस्सा।
27. किन रोइस् मङ्‍गले आफ्‍नै ढंगले।
28. एक्लो बृहस्पति झुट्‍टा।
29. नजिकको तीर्थ हेला।
30. ढुंगा खोज्दा देउता मिल्नु।

31. गहिरा घरलाई पहिरा डर, डाँडा घरलाई के को डर।
32. लाटो लड्छ एक बल्ड्याङ, बाठो लड्छ तीन बल्ड्याङ।
33. लाटा देशमा गाँडा तन्‍नेरी।
34. अन्धाको देशमा आँखा छोप्नु, लङ्‍गडाको देशमा खुट्‍टा खोच्याउनु।
35. साउनमा आँखा फुटेको गोरूले बार्‍है महिना हरियो देख्छ।

36. औंसीमा किन्यो पूर्णेमा फाट्‍यो।
37. खान्‍न खान्‍न लोकाचार खाएपछि माना चार।
38. काम छउन्‍जेल भाँडो काम सकिएपछि ठाँडो।
39. जति भाँडो उति चुबर्को।
40. तँ आँट म पुर्‍याउँछु।

41. हरिप देखेर दैव डराउँछ।
42. दैव दिने पितृ हर्ने।
43. बार्‍ह वर्षमा पोइ आयो मै राँडलाई ज्वर आयो।
44. अघि राँड मानिन, पछि राँड जानिन।
बाघ लाग्यो घिच्याउन, राँड लाग्यो चिच्याउन।
45. बाहुना बाउले च्याउ खाओस् न स्वाद पाओस्।

46. मर्ने बेलाँ हरियो काँक्रो।
47. भुक्ने कुकुले टोक्दैन।
48. विष नभएको सर्प र ईख नभएको मानिस काम लाग्दैन।
49. राम राम सीता पोइ मर्ने बेला कोही न कोही।
50. मर्दकी दश ओटी।

51. मुखमा राम राम बगलीमा छुरा।
52. मौकामा कोढीको पनि पाउ मोल्नु पर्छ।
53. गाई कहिले ननुहाए पनि सेता सेतै, भैंसी जति नुहाए पनि काला कालै।
54. बलेको आगो ताप्न छोडेर निभेको आगो को तापोस्।
55. बलेको आगोमा घिउ थप्नु।

56. अर्थ न बर्थ गोविन्द गाई।
57. छन् गेडी सबै मेरा छैनन् गेडी सबै टेढा।
58. दुधको साक्षी बिरालो।
59. कहिले सासूको पालो कहिले बुहारीको पालो।
60. बार्‍ह वर्षमा खोलो पनि फर्कन्छ।

61. टुहुराको सहारा दैव।
62. मेरो गोरूको बार्‍है टक्‍का।
63. नाच्न जान्दैन आँगन टेढो।
64. भाग्यमानीको भूतै कमारो।
65. तालुमा आलु फल्नु।

66. जोईको जोई पोईको पोई हामी बीचमा कोई न कोई।
67. जो चोर उसकै ठूलो स्वर।
68. चोरको स्वर ठूलो डाँकाको आँखा ठूलो।
69. नदुखेको कपाल डोरी लगाई लगाई किन दुखाउनु।
70. बैंसमा स्याल पनि घोर्ले हुन्छ।

71. बाघ बूढो स्याल तन्‍नेरी।
72. बाघको मुख खाए पनि रातै नखाए पनि रातै।
73. लोग्ने स्वास्नीको झगडा परालको आगो।
74. धोबीको कुकुर घरको न घाटको।
75. कसैलाई के धन्दा कसैलाई के धन्दा घरज्वाईंलाई खानको धन्दा।

76. अनुहार न दनुवार पाण्‍डव सुनुवार।
77. पैसा न सैसा टिकी ट्याँस ट्याँस।
78. जुन जोगी आएपनि कानै चिरेको।
79. गाई गंगा बराबर।
80. ताक परे तिवारी नत्र गोतामे।

81. मौका परे दुलाँ हात मौका नपरे पाखाँ हात।
82. लातको भुत बातले मान्दैन।
83. तै रिन मै बूढी बाख्री किन।
84. काम गर्ने कालु मकै खाने भालु।
85. देख्‍ना दाल खाना काल।

86. अघिको तीतो पछिको मीठो।
87. अर्काको नासो गलपासो।
88. मौका हिरा फोर्नु बेमौकामा कोडी नछोड्नु।
89. कहिले माथैमाथ कहिले पुर्पुरोमा हात।
90. चिन्‍नु न जान्‍नु घचेडी माग्नु।

91. न आमा पट्‍टिको न मामा पट्‍टिको।
92. हरेस खाए नि चरेस नखानु।
93. मोही माग्नु  ढुंग्रो लुकाउनु।
94. आफ्‍नो हात जगन्‍नाथ।
95. जिउँदाको जन्ती मुर्दाको मलामी जानुपर्छ।

96. नमरी स्वर्ग देखिंदैन।
97. मरेपछि डुमै राजा।
98. बार्‍ह छोरा तेर्‍ह नाति बूढाको धोक्रो काँधै माथि।
99. स्वास्नीमान्छेको थर छैन लोग्ने मान्छेको घर छैन।
100. जात फाल्नु गहतको झोलमा।

101. स्वास्नीमानिसको चरित्र र लोग्नेमानिसको भाग्य कसैलाई थाहा हुँदैन।
102. स्वास्नीमानिसको उमेर नसोध्नु लोग्नेमान्छेको कमाई नसोध्नु।
103. नजाने गाउँको बाटो नसोध्नु।

साभार श्रेष्ठ केदार व्लग

नेपाली उखान टुक्‍का भाग २

नेपाली उखान टुक्‍का भाग २

A+A-

प्रिन्टइमेल

तल क्रम संख्‍या दिई केही नेपाली उखान टुक्‍का र अंग्रेजीमा तिनको समान अर्थ दिईएका छन्।

1. अगुल्टोले हानेको कुकुर बिजुलीदेखि तर्सन्छ।
-  A burnt child dreads the fire.
2.  अगुल्टोले हानेको कुकुर बिजुलीदेखि तर्सन्छ।
-   Once bitten twice shy.
3.  अचानोको पीर अचानैले थाहा पाउँछ।
-   A wearer knows where the shoe pinches.
4.  मनको बह कसैलाई नकह।
-   A wearer knows where the shoe pinches.
5.  आकाशको फल आँखातरी मर।
-   If the sky falls, we will catch larks.

6.  अर्काको आङ्गमा जुम्रा देख्‍ने आफ्‍नो आङ्गमा भैसी नदेख्‍ने।
-   No one looks at his faults.
7.  आज मर्‍यो भोलि औषधि।
-   After death, the doctor.
8.  आफू भलो त जगत भलो।
-   Good mind, good find.
9.  आफै त महादेव, कसले देला वर।
-   Himself a beggar and a beggar at the door.
10. आफ्नो रुचि खानु, अर्काको रुचि लाउनु।
-   Eat to please thyself but dress to please other.

11. मौका आउँछ पर्खंदैन।
-   Time and tide wait for no man.
12. काल आउँछ पर्खंदैन।
-   Time and tide wait for no man.
13. इन्द्रको अगाडि स्वर्गको बयान।
-   Carrying coal to Newcastle.
14. ईश्‍वर दाहिने भएपछि कसको के लाग्छ।
-   When God is kind all are favourable.
15. उफ्रने गोरुको सीङ भाँचिन्छ।
-   Pride has its fall.

16. एक थुकी सुकी हजार थुकी नदी।
-   Union is strength.
17. एक पन्थ दुई काज।
-  To kill two birds with one stone.
18. पशुपतिको यात्रा सिद्राको व्यापार।
-   To kill two birds with one stone.
19. एक माघले जाडो जाँदैन।
-   One swallow does not make a summer.
20. अकबरी सुनलाई कसी लाउनु पर्दैन।

21. आए आँप गए झटारो।
22. आफू ताक्छु मुढो बन्चरो ताक्छ घुँडो।
23. बुझ्दो न सुझ्दो टुँडिखेल कुद्‍दो।
24. ताईं न तुईं हात लाग्यो दुई।
25. चकचके बाँदरको चाकमा घाउ।

26. बाँदरको हातमा नरिवल।
27. जुन गोरूको सीङ छैन उसैको नाम तिखे।
28. भीरबाट लड्ने गोरुलाई राम राम भन्‍न सकिन्छ, काँध थाप्न सकिंदैन।
29. खाई न पाई छाला टोपी लाई।

नेपाली उखान टुक्का भाग 3

 

नेपाली उखान टुक्‍का भाग ५

 

तल क्रम संख्‍या दिई केही नेपाली उखान टुक्‍का र अंग्रेजीमा तिनको समान अर्थ दिईएका छन्।

 

१. मूर्खलाई सय कोर्रा बुद्धिमानलाई एक कुरा।

-  A word to the wise is enough.

२. मौन सम्मत्ति लक्षणम्।

-  Silence means consent.

३. राम्रो बैठान आधा बैठान।

-  Well begun is half done.

४. लोहाको बैरी लोहा।

-  Diamond cuts diamond.

५. लङ्‍का मार्ने हनुमान जस पाउने डेंढू।

-  One sows another reaps.

 

६. सास छउन्जेल आश।

-  While there is life, there is hope.

७. सन्तोषी सदा सुखी।

-  Content is happiness.

८. सितैको धन फुपूको श्राद्ध।

-  Evil got evil spent.

९. सुनलाई खोल हाल्नु पर्दैन।

-  A fair face needs no paint.

१०. संगतले मानिस चिनिन्छ।

-  A man is known by the company he keeps.

 

११. हतपतको काम लतपत ।

-   Haste makes waste.

१२. हात्तीको मुखमा जीरा।

-   A drop of water in the ocean.

१३. हुने विरुवाको चिल्लो पात नहुने विरुवाको फुस्रो पात।

-  Childhood shows the man as morning shows the day.

 -  Coming events cast their shadows before.

१४. नाकमुनि कन्दनि।

 १५. कि लायो सुनको बाला कि गयो … … … को छाला।

 

१६. कि भयो अमरावतीको राज कि भयो चपरीमुनिको वास।

 १७. आए बौको गए साहुको।

 १८. आम्दानी चारानाको खर्च बारानाको।

 १९. लोभले लाभ, लाभले विलाप।

 २०. बुढेसकालमा पाटीको वास।

 

२१. साउँको भन्दा ब्याजको माया।

 २२. ससुरालीको धनमा नामर्दको रजाईं।

 २३. बूढी मर्‍यो काल पल्क्यो।

 २४. कुकुरलाई मासु पैंचो।

 २५. कुकुरलाई घ्यू नपचेको।

 

२६. दशा भनेको बाजा बजाएर आउँदैन।

 २७. धेरै खाए मल थोरै खाए बल।

 २८. औषधी र उपदेश मीठो हुन्‍नँ।

 २९. जति भान्छे त्यति खिचडी।

 ३०. अनिकालमा बीउ जोगाउनु हुलमुलमा जीउ जोगाउनु।

 

३१. जुन थालमा खायो त्यही थालमा हग्छ।

 ३२. सोर्‍है साला सत्र।

 ३३. स्याल कराउनु कुखरा हराउनु।

 ३४. बाख्राको चाकमा किरा परेको।

 ३५. कसाईंको अगाडि बाख्रा रोएको।

 

३६. खसी जोख्‍नु सय चोटि मान्छे जोख्‍नु एक चोटि।

 ३७. हुने हार दैव नटार।

 ३८. कांही नभएको जात्रा हाँडी गाउँमा।

 ३९. ठाउँ न ठहर बूढीको रहर।

 ४०. कपाल दुखेको औषधी नाइटोमा लाई।

 

४१. काम पाईनस् बुहारी पाडाको ढाड कन्याई दे।

 ४२. गाँसी गुँसी एकै नासी।

 ४३. कोढीको जीउ प्यारो अपुताको धन प्यारो।

 ४४. खर्च न बर्च तीर्थ जानु पर्छ

 सपनतीर्थ जाँदाखेरी चुरोट खानुपर्छ।

 ४५. डिङ्‍गाको सरापले हात्ती मर्दैन।

 

४६. कताको जिली कताको गाँठी।

 ४७. वल्लो घाट न पल्लो तीर

 वारि खाल्डो पारि भीर।

 ४८. नपाउनेले केरा पायो बोक्रा समेत चपायो।

 ४९. पापा पनि चिची पनि।

 ५०. जति कालो उति मेरै बौको सालो।

 

५१. जान्‍नेलाई श्रीखण्‍ड नजान्‍नेलाई खुर्पा बींड।

 ५२. जसको शक्ति उसको भक्ति।

 ५३. धोबीलाई हतार हुँदैमा घाम लाग्दैन।

 ५४. जसले जान्यो उसले तान्यो।

 ५५. नबिराउनु नडराउनु ।

 

५६. आई लाग्ने माथि जाई लाग्नु।

 ५७. जसको बाँदर उसैले नचाउँछ।

 ५८. घैया रोपेर धान फल्दैन।

 ५९. हलो जोत्दैमा गोरू ब्याउँदैन।

 ६०. शिवजीलाई धतुरोले लाग्दैन।

 

६१. काम न काजको दुश्मन अनाजको।

 ६२. काग बस्नु हाँगा भाँचिनु।

 ६३. हावा नचली पात हल्लिंदैन।

 ६४. एउटा पोईको दुईटा जोई ख्वाउने बेलामा कोही न कोही।

 ६५. तरुनी छउन्जेल सयवटा पोई मर्ने बेला कोही न कोही।

------------------------------   ----------------------------------     -----------------------------------------------

 

१. नहुनु मामा भन्दा कानो मामा निको।

- Half a loaf is better than no loaf.

 - Something is better than nothing.

२. नाच्न जान्दैन आँगन टेढो।

- A bad carpenter quarrels with his tools.

३. पापको धन प्रायश्‍चित।

- Ill-got; Ill-Spent.

४. बाठो लड्छ तीन बल्ड्याङ् लाटो लड्छ एक बल्ड्याङ्।

- Too much cunning overreaches itself.

५. बाँदरको हातमा नरिवल।

- Casting pearl before swine.

 

६. साउनमा आँखा फुटेको गोरूले बार्‍है महिना हरियो देख्‍छ।

- Everything looks yellow to a jaundiced eye.

७. भन्‍ने बित्तिकै सबै कुरा हुँदैन।

- Rome was not built in a day.

८. भालुलाई पुराण सुनाएर के हुन्छ।

- Crying in wilderness.

९. रातभरी करायो दक्षिणा हरायो।

- Crying in wilderness.

१०. भेंडा भेंडासित बाख्रा बाख्रासित।

- Birds of feather flock together.

 

११. म ताक्छु मुढो, बन्चरो ताक्छ घुँडो।

- Man proposes God disposes.

१२. मच्चियो मच्चियो थच्चियो।

- Much cry and little wool.

१३. मनको लड्‍डु घ्यूसित खानु।

- Building castle in the air.

१४. मरेको बाघको जुँगा उखेल्नु।

- Flogging a dead horse.

१५. माग्नेलाई तातो भात।

- Beggars must not be choosers.

 

१६. मीठो कुराले पेट भर्दैन।

- Fair words butter no parsnips.

१७. मुखमा रामराम बगलीमा छुरा।

- A honey tongue a heart of gall.

१८. केटाकेटी आए गुलेली खेलाए मट्‍याङ्‍ग्राको सत्यानाश।

 १९. साँढेको जुधाई बाच्छाको मिचाई।

 २०. ओरालो लागेको गाईलाई मृगले पनि लखेट्‍छ।

 

२१. भण्‍डारीले भन्दियो, गोतामेले गोद दियो।

 २२. काम गर्ने कालु मकै खाने भालु।

 २३. मनको लड्‍डु घ्यूसँग खानु।

 २४. काम गर्ने कालु जस पाउने ढेँडु।

 २५. चिप्लो न चाप्लो त्यसै दुख्‍छ थाप्लो।

 

२६. उही नाम्लो उही कुम्लो।

 २७. ढुंगाको भर माटो, माटोको भर ढुंगा।

 २८. कुसाइतमा पञ्‍चेबाजा।

 २९. फलामले फलाम काट्‍छ।

 ३०. केटी हेर्नै नपर्ने केटो बोल्नै नपर्ने।

 

३१. हिंडने गोरूले चुटाई खान्छ।

 ३२. ले ले बाबु गुलेली मारिदिउँला जुरेली।

 ३३. काम साँचे आफूलाई खान साँचे अरूलाई।

 ३४. आँखाको तिरिमिरि … … को झ्याईं।

 ३५. घर्तीको अर्ती सुन्‍नु।

 

३६. आगो ताप्नु मुढाको कुरा सुन्‍नु बुढाको।

 ३७. बाघ बूढा स्याल तन्‍नेरी।

 ३८. बूढा मरे भाका सरे।

----------------------   --------------------------  -  ---------------------------------------------------